Ποινικό μητρώο υποψήφιων και υφιστάμενων εργοδοτουμένων και η εργοδότηση ή και απόλυση στον ιδιωτικό τομέα στην Κύπρο
Το ποινικό μητρώο αποτελεί ένα ιδιαίτερο και κρίσιμο στοιχείο στην πρόσληψη προσωπικού μιας επιχείρησης, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ευαίσθητες θέσεις ή θέσεις εμπιστοσύνης.Ωστόσο στην Κύπρο, έχει παρατηρηθεί ότι οι εργοδότες στον ιδιωτικό τομέα δεν αποζητούν συχνά από υποψήφιους εργαζόμενους αντίγραφο του ποινικού μητρώου τους ούτε και το καθορίζουν ως προ-απαιτούμενο στις αγγελίες εργασίας.
Νομοθετικά στον ιδιωτικό τομέα δεν υποχρεούται υποψήφιος εργοδοτούμενος να παρέχει αντίγραφο του ποινικού του μητρώου στον εργοδότη,εντούτοις η μέχρι σήμερα πρακτική καταδεικνύει ότι ο εργοδότης δύναται να ζητήσει αντίγραφο ποινικού μητρώου από υποψήφιο εργαζόμενο, υπό προϋποθέσεις.Για παράδειγμα προϋπόθεση είναι να σχετίζεται με τον σκοπό για τον οποίο επιζητείται (δηλαδή με την φύση της εργασίας,αν για παράδειγμα η εργασία αφορά ενασχόληση είτε με ανήλικα παιδιά είτε με οικονομικούς πόρους)ή να συναινεί ο υποψήφιος εργαζόμενος να παρέχει ποινικό μητρώο. Άλλωστε σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων και τον Ν.125(Ι)/2018, τα στοιχεία του ποινικού μητρώου θεωρούνται ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και η επεξεργασία τους απαιτείται είτε από τον ίδιο τον νόμο είτε έχει δοθεί ελεύθερη, ρητή και τεκμηριωμένη συγκατάθεση του ενδιαφερόμενου προσώπου προς τέτοια επεξεργασία.
Το ποινικό μητρώο αποτελεί μεν ένα εργαλείο προστασίας του εργοδότη, αλλά όχι απόλυτο κριτήριο αποκλεισμού. Οι εργοδότες στην Κύπρο οφείλουν να εφαρμόζουν δίκαιες διαδικασίες, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και τα προσωπικά δεδομένα. Απόρριψη υποψηφίου εργοδοτούμενου στην βάση απλώς και μόνο ύπαρξης ποινικού μητρώου, χωρίς αξιολόγηση της φύσης και της παλαιότητάς του, δέον να αποφεύγεται. Είναι ορθότερο να εξετάζεται η σχετικότητα και η σοβαρότητα του αδικήματος για το οποίο δημιουργήθηκε ποινικό μητρώο σε σχέση με την προσφερόμενη θέση εργασίας που προσφέρει ο κάθε εργοδότης.
Από την άλλη και ανεξάρτητα της πρόσληψης, η ύπαρξη ποινικού μητρώου μπορεί να επηρεάσει και την επαγγελματική πορεία ενός εργοδοτούμενου, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα. Ένα ερώτημα είναι και το κατά πόσο η ύπαρξη ή η αποκάλυψη ποινικού μητρώου εργοδοτούμενου, μπορεί να αποτελέσει θεμιτή αιτία για απόλυση και να αιτιολογήσει νόμιμο τερματισμό της εργοδότησης του.
Ο τερματισμός της εργοδότησης στο Κυπριακό Δίκαιο ρυθμίζεται κατά κύριο λόγο από τον Περί Τερματισμού Απασχόλησης Νόμο (Ν.24/67). Σύμφωνα με τον Ν. 24/67, είναι συγκεκριμένοι οι λόγοι που αιτιολογούν απόλυση και δεν θα διακρίνει κανείς ότι από αυτούς συνεπάγεται το οτι η ύπαρξη ποινικού μητρώου εργοδοτούμενου αποτελεί λόγο για απόλυση. Η ύπαρξη ποινικού μητρώου δεν αποτελεί αυτομάτως νόμιμη αιτία απόλυσης.
Εργοδότης που επιθυμεί να τερματίσει την απασχόληση εργοδοτούμενου του για λόγους ύπαρξης ποινικού μητρώου, οφείλει να εξετάζει πρωτίστως την σοβαρότητα του αδικήματος για το οποίο καταδικάστηκε ο εργοδοτούμενος, την χρονική περίοδο που τελέστηκε το εν λόγω αδίκημα και αν το εν λόγω αδίκημα σχετίζεται με τα καθήκοντα της εργασίας του. Ένα περαιτέρω κριτήριο θα μπορούσε να είναι και η τυχόν αποκατάσταση του εργοδοτουμένου ή οποιαδήποτε αλλαγή της συμπεριφοράς του. Απόλυση απλώς και μόνο λόγω της ύπαρξης ή αποκάλυψης ποινικού μητρώου, χωρίς σχετική αξιολόγηση, δύναται να κριθεί παράνομη και να οδηγήσει τον εργοδότη σε νομικές περιπέτειες και τυχόν αποζημιώσεις.Η απόφαση πρέπει να βασίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια όπως αυτά που έχουν προαναφερθεί, και φυσικά στην σχετική νομοθεσία.
Δεν μπορεί να παραγνωρίσει κανείς το γεγονός ότι η ύπαρξη ή η αποκάλυψη ποινικού μητρώου εργοδοτούμενου, είναι ικανή να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη μεταξύ του εργοδότη και του εργοδοτούμενου και να κλονίσει την σχέση εργοδότησης. Ομοίως δεν παραγνωρίζεται ούτε και το γεγονός οτι η παρουσία εργοδοτούμενου με ποινικό μητρώο δύναται να εγκυμονεί κινδύνους για άλλους εργοδοτούμενος και για την ίδια την επιχείρηση. Ωστόσο και παρά τις επιφυλάξεις αυτές, η απόφαση του εργοδότη θα πρέπει να ληφθεί αντικειμενικά, αναλογικά και χωρίς να στοχοποιεί περαιτέρω ή να διακρίνει τον εν λόγω εργοδοτούμενο από άλλους.
Άνδρεα Μαστίχη
Head of Labour Law Sector, Senior Associate
